Η μοναξιά έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε μία από τις πιο σοβαρές «σιωπηλές πανδημίες» του ανεπτυγμένου κόσμου. Μετά την περίοδο της απομόνωσης που επέβαλε η πανδημία, η κοινωνική ζωή δεν επέστρεψε ποτέ πλήρως στα προ κρίσης επίπεδα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πάνω από το 25 % των ενηλίκων δηλώνουν ότι βιώνουν συχνά συναισθήματα απομόνωσης, ενώ ανάμεσα στους νέους 18-34 ετών τα ποσοστά υπερδιπλασιάζονται.
Κοινωνιολόγοι και ψυχολόγοι επισημαίνουν ότι η τεχνολογία, παρότι συνδέει τους ανθρώπους, ενισχύει παράλληλα το αίσθημα αποξένωσης. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν μια ψευδαίσθηση συντροφικότητας, αντικαθιστώντας τις φυσικές σχέσεις με ψηφιακές αλληλεπιδράσεις χαμηλής συναισθηματικής αξίας. Μελέτη του Harvard University καταδεικνύει ότι οι έντονοι χρήστες social media αναφέρουν 35 % περισσότερα συμπτώματα μοναξιάς από εκείνους που έχουν περιορισμένη ψηφιακή παρουσία.
Η οικονομική πίεση, η εργασιακή επισφάλεια και η αστικοποίηση επιβαρύνουν το φαινόμενο. Στην Ευρώπη, σύμφωνα με την Eurostat, περισσότεροι από 30 εκατομμύρια πολίτες ζουν μόνοι, αριθμός που αυξήθηκε κατά 28 % την τελευταία δεκαετία. Οι κοινωνικές δομές αλληλεγγύης έχουν αποδυναμωθεί, ενώ οι τοπικές κοινότητες στις μεγάλες πόλεις διαλύονται κάτω από τον ρυθμό της καθημερινότητας.
Η ψυχολογία της μοναξιάς, ωστόσο, δεν περιορίζεται σε στατιστικά μεγέθη. Ο άνθρωπος χρειάζεται ουσιαστική κοινωνική επαφή, ένα αίσθημα συμμετοχής και αναγνώρισης. Όταν αυτά απουσιάζουν, ενεργοποιούνται μηχανισμοί άγχους και κατάθλιψης παρόμοιοι με αυτούς της σωματικής πείνας. Οι νευροεπιστήμονες εξηγούν ότι η απομόνωση επηρεάζει άμεσα περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συναισθηματική σταθερότητα και την αντίληψη ασφάλειας.
Η απάντηση, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν βρίσκεται στην απόρριψη της τεχνολογίας αλλά στην επαναφορά της ανθρώπινης κλίμακας. Ενίσχυση των δημόσιων χώρων συνάντησης, επένδυση στην ψυχική υγεία, κοινότητες αλληλεγγύης και εκπαιδευτικά προγράμματα που προάγουν την ενσυναίσθηση είναι ορισμένα από τα μέτρα που προτείνουν οι κοινωνιολόγοι. Η μοναξιά δεν είναι ατομική αποτυχία αλλά συλλογικό σύμπτωμα μιας εποχής που χρειάζεται επαναπροσδιορισμό των σχέσεων και της αλληλεπίδρασης.