Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε νέο στρατηγικό πλαίσιο αμυντικής κινητικότητας, γνωστό ως «στρατιωτική Σένγκεν», με στόχο τη γρηγορότερη και ασφαλέστερη μετακίνηση στρατευμάτων και στρατιωτικού εξοπλισμού σε ολόκληρη την ήπειρο έως το 2030. Το σχέδιο προωθείται εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών για την ασφάλεια των ευρωπαϊκών υποδομών, μετά τα περιστατικά σαμποτάζ σε σιδηροδρομικά δίκτυα της Πολωνίας, τα οποία η Βαρσοβία απέδωσε στη Ρωσία.
Το νέο πλαίσιο μειώνει δραστικά τους χρόνους έγκρισης διασυνοριακών διελεύσεων, επιτρέποντας μετακινήσεις στρατευμάτων εντός τριών ημερών σε περιόδους ειρήνης και μόλις έξι ωρών σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Σήμερα, η διαδικασία εγκρίσεων στα κράτη-μέλη μπορεί να χρειαστεί εβδομάδες, με σημαντικές αποκλίσεις στους εθνικούς κανόνες.
Ο επίτροπος Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού Απόστολος Τζιτζικώστας υπογράμμισε ότι η Ε.Ε. δεν μπορεί να διασφαλίσει την άμυνά της εάν δεν διαθέτει ενιαίο δίκτυο ταχείας στρατιωτικής μετακίνησης. Ενδεικτικά, ανέφερε την υπόθεση του 2022, όταν η Γαλλία χρειάστηκε να μεταφέρει άρματα Leclerc στη Ρουμανία διά θαλάσσης, μετά την άρνηση των γερμανικών τελωνείων να εκδώσουν άδεια διέλευσης λόγω βάρους.
Το σχέδιο προβλέπει δημιουργία «δεξαμενής αλληλεγγύης», στην οποία τα κράτη-μέλη θα κοινοποιούν τις δυνατότητές τους ως προς τη διάθεση στρατιωτικών υποδομών προς χρήση από την Ε.Ε., ενώ η Κομισιόν προκρίνει τη στόχευση σε 500 έργα αναβάθμισης κρίσιμων διαδρόμων μεταφορών. Οι συγκεκριμένες διαδρομές δεν δημοσιοποιούνται λόγω της ευαισθησίας των πληροφοριών.
Στις προτεραιότητες περιλαμβάνονται αναβαθμίσεις οδικών αρτηριών, γεφυρών, σιδηροδρομικών δικτύων, λιμανιών και αεροδρομίων, ώστε να αντέχουν το βάρος σύγχρονων στρατιωτικών συστημάτων. Πρόκειται για έργα «διπλής χρήσης», που θα χρησιμοποιούνται κατά 99% από την πολιτική μεταφορά και μόνο σε περιόδους κρίσης από τον στρατό, σύμφωνα με την Κομισιόν.
Παράλληλα, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, προειδοποίησε ότι τα πρόσφατα περιστατικά δολιοφθοράς επιβεβαιώνουν τον αυξημένο κίνδυνο για τις ευρωπαϊκές υποδομές, τονίζοντας ότι η ταχύτητα αντίδρασης αποτελεί κεντρικό αποτρεπτικό παράγοντα.
Το συνολικό κόστος του σχεδίου εκτιμάται στα 100 δισ. ευρώ. Για την επόμενη προγραμματική περίοδο έχουν προβλεφθεί 18 δισ., τα οποία θα συμπληρωθούν από κοινοτικά εργαλεία όπως το CEF, εθνικούς προϋπολογισμούς και μέρος των αυξημένων αμυντικών δαπανών των κρατών-μελών. Η υλοποίηση των διασυνοριακών έργων θα παρακολουθείται από εθνικούς συντονιστές ανά χώρα.