Σημαντικό μέρος της ευρωπαϊκής «πράσινης» χρηματοδότησης κατευθύνεται πλέον στη βιομηχανία όπλων, σύμφωνα με διεθνή δημοσιογραφική έρευνα που φέρνει στο φως τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ενσωματώσει την άμυνα στο πλαίσιο της βιώσιμης χρηματοδότησης.
Η έρευνα, συντονισμένη από τη VoxEUROPE και δημοσιευμένη από τα μέσα El País, Mediapart και IRPI Media, βασίστηκε στην ανάλυση 3.037 επενδυτικών κεφαλαίων ESG, καθώς και σε εσωτερικά έγγραφα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα στοιχεία δείχνουν ότι περίπου 50 δισ. ευρώ από «βιώσιμα» ευρωπαϊκά κεφάλαια έχουν επενδυθεί σε εταιρείες της αμυντικής βιομηχανίας.
Στα χαρτοφυλάκια αυτά περιλαμβάνονται μεγάλοι ευρωπαϊκοί όμιλοι όπως η Safran, η Rheinmetall, η BAE Systems, η Leonardo και η Thales, αλλά και μη ευρωπαϊκές, κυρίως αμερικανικές, εταιρείες που απορροφούν σημαντικό μερίδιο των επενδύσεων.
Η μετατόπιση αυτή κατέστη δυνατή μέσω του ευρωπαϊκού κανονισμού SFDR (Sustainable Finance Disclosure Regulation), ο οποίος τέθηκε σε ισχύ το 2021. Αν και αρχικά σχεδιάστηκε για να κατευθύνει κεφάλαια προς περιβαλλοντικά υπεύθυνες δραστηριότητες, ο κανονισμός διατηρεί «ουδέτερη» στάση ως προς τους επιλέξιμους οικονομικούς τομείς, επιτρέποντας την ένταξη της αμυντικής βιομηχανίας στα ESG προϊόντα.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 λειτούργησε ως καταλύτης. Έκτοτε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί ανοιχτά την άποψη ότι η άμυνα είναι συμβατή με τους στόχους της βιώσιμης χρηματοδότησης, χαρακτηρίζοντάς την μάλιστα «στρατηγικό τομέα» το 2023. Η προσέγγιση αυτή ενισχύθηκε περαιτέρω με την αναθεώρηση του SFDR τον Νοέμβριο του 2025 και με το Φόρουμ Βιομηχανικών Επενδύσεων στην Άμυνα της ΕΕ στις Βρυξέλλες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, οι επενδύσεις «πράσινων» κεφαλαίων σε μετοχές 118 αμυντικών εταιρειών αυξήθηκαν από 14,5 δισ. ευρώ το 2021 σε σχεδόν 50 δισ. ευρώ το 2025. Περίπου τα μισά από αυτά κατευθύνθηκαν σε ευρωπαϊκές εταιρείες, με τη Safran και τη Rheinmetall να βρίσκονται στην κορυφή των αποδεκτών κεφαλαίων.
Κριτική ασκείται και στον ρόλο του λόμπι της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αεροδιαστημικής, Ασφάλειας και Άμυνας (ASD), το οποίο, σύμφωνα με την έρευνα, άσκησε συστηματική πίεση ώστε να αρθούν οι «ηθικοί» φραγμοί στη χρηματοδότηση συμβατικών όπλων. Στην πράξη, μόνο οπλικά συστήματα που απαγορεύονται ρητά από διεθνείς συμβάσεις όπως οι νάρκες κατά προσωπικού και τα χημικά όπλα αποκλείονται από τα ESG κεφάλαια.
Ευρωπαίοι διπλωμάτες και ειδικοί στη βιώσιμη χρηματοδότηση προειδοποιούν ότι η πρακτική αυτή δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα διαφάνειας. Πολλοί μικροί αποταμιευτές, θεωρώντας ότι επενδύουν στην πράσινη μετάβαση ή στην κοινωνική ευθύνη, χρηματοδοτούν στην πραγματικότητα την παραγωγή όπλων που χρησιμοποιούνται ενεργά σε εμπόλεμες ζώνες.
Καθώς η παγκόσμια αγορά άμυνας εκτιμάται ότι αγγίζει πλέον τα 3 τρισ. ευρώ, ειδικοί τονίζουν ότι η εξίσωση ασφάλειας, βιωσιμότητας και ανάπτυξης εγείρει κρίσιμα πολιτικά και ηθικά ερωτήματα. Όπως επισημαίνουν, «δεν υπάρχει βιωσιμότητα χωρίς ειρήνη», υπογραμμίζοντας ότι το λεγόμενο «πράσινο» χρήμα κινδυνεύει να λειτουργήσει ως θεσμικό άλλοθι για τη χρηματοδότηση της πολεμικής βιομηχανίας.
Σύνταξη: offnetwork.gr — Διασταύρωση πηγών από Naftemporiki, VoxEUROPE, El País, Mediapart, Reuters