Οι μυστικές συνομιλίες στη Μόσχα αποκάλυψαν την έντονη ανησυχία των Ευρωπαίων διπλωματών για το μπαράζ παραβιάσεων εναέριου χώρου από ρωσικά drones και μαχητικά αεροσκάφη, που έχουν θέσει σε συναγερμό την ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Παρά το ευρωπαϊκό σχέδιο “Drone Wall”, που προβλέπει ενισχυμένα συστήματα ανίχνευσης και απόκρουσης, το μέτρο θεωρείται ανεπαρκές, με τις Βρυξέλλες να εξετάζουν πλέον πιο δραστικές επιλογές, φτάνοντας στο σημείο να προειδοποιούν ότι είναι έτοιμες να καταρρίψουν ρωσικά αεροσκάφη εφόσον συνεχιστούν οι παραβιάσεις.
Στη συνάντηση συμμετείχαν απεσταλμένοι από τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, οι οποίοι έθεσαν επί τάπητος την πρόσφατη εισβολή τριών MiG-31 στον εναέριο χώρο της Εσθονίας, περιστατικό που εκλήφθηκε ως σκόπιμη κίνηση με εντολή της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας. Η Μόσχα αρνήθηκε κάθε ευθύνη, ισχυριζόμενη πως πρόκειται για “λάθη” μεμονωμένων περιστατικών και ότι οι πτήσεις της καθοδηγούνται από διεθνείς κανόνες. Οι Ρώσοι διπλωμάτες υποστήριξαν πως οι παραβιάσεις συνδέονται με ουκρανικές επιθέσεις στην Κριμαία και κατηγόρησαν το ΝΑΤΟ ότι συμμετέχει ήδη ενεργά στη σύγκρουση.
Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ξεκαθάρισε πως η Ουάσιγκτον θα περιοριστεί στην πώληση όπλων, μεταφέροντας στην Ευρωπαϊκή Ένωση την κύρια ευθύνη στήριξης της Ουκρανίας. Την ίδια στιγμή, η Γερμανία, η Γαλλία και η Πολωνία συντονίζονται για τη λήψη μέτρων, ενώ ο καγκελάριος Μερτς δήλωσε πως υποστηρίζει «όλα τα απαραίτητα βήματα». Αντιθέτως, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν απέφυγε να διευκρινίσει πώς θα αντιδράσει το ΝΑΤΟ σε ενδεχόμενες νέες προκλήσεις.
Στην πράξη, το Άρθρο 4 του ΝΑΤΟ, που προβλέπει διαβουλεύσεις σε περίπτωση απειλής, έχει ήδη επικαλεστεί δύο φορές τον τελευταίο μήνα μετά από παραβιάσεις στην Πολωνία και την Εσθονία, ενώ και η Δανία εξετάζει το ενδεχόμενο να ακολουθήσει. Το Κρεμλίνο, ωστόσο, απειλεί ανοιχτά ότι τυχόν κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους θα ισοδυναμεί με πολεμική πράξη, με τον Ρώσο πρέσβη Αλεξέι Μεσκόφ να δηλώνει πως η Μόσχα δεν θα αφήσει αναπάντητη μια τέτοια ενέργεια.
Οι Ευρωπαίοι παραμένουν διχασμένοι ανάμεσα στην ανάγκη αποφασιστικής απάντησης και στον φόβο να πέσουν σε μια “παγίδα κλιμάκωσης” που πιθανότατα επιδιώκει ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Ορισμένοι ηγέτες, όπως ο Ολλανδός πρωθυπουργός Ντικ Σουφ, δεν διστάζουν να δηλώνουν ανοιχτά ότι θα υποστήριζαν κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους, ενώ άλλοι, όπως η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, καλούν σε αυτοσυγκράτηση. Ο Λιθουανός πρόεδρος Γκίτας Ναουσέντα, πάντως, τόνισε ότι η Ρωσία «δοκιμάζει την αποφασιστικότητα της Συμμαχίας» και πως η ταχύτητα της ευρωπαϊκής αντίδρασης θα κρίνει την αξιοπιστία της.
Η ξαφνική ένταση στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης αντανακλά τον νέο, πιο σύνθετο χαρακτήρα της αντιπαράθεσης: λιγότερο παραδοσιακές στρατιωτικές επιθέσεις και περισσότερο υβριδικές επιχειρήσεις με drones και αεροσκάφη που θολώνουν τη γραμμή ανάμεσα στην πρόκληση και την κλιμάκωση, αυξάνοντας τον κίνδυνο μίας άμεσης αντιπαράθεσης ΝΑΤΟ – Ρωσίας.