Η απόφαση της Εσθονίας να καταργήσει πλήρως τη διδασκαλία στα ρωσικά από το 2030 σηματοδοτεί μια ιστορική καμπή στις σχέσεις της χώρας με τη ρωσόφωνη μειονότητά της, η οποία αποτελεί περίπου το 25% του πληθυσμού. Η κυβέρνηση του Ταλίν επιδιώκει να ενοποιήσει το εκπαιδευτικό σύστημα και να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή, ωστόσο η κίνηση αυτή έχει προκαλέσει ανάμεικτες αντιδράσεις, τόσο στο εσωτερικό όσο και στη Μόσχα.
Η πόλη Νάρβα, στα σύνορα με τη Ρωσία, συμβολίζει όσο καμία άλλη τη σύνθετη αυτή σχέση. Το άγαλμα του Λένιν, που είχε τοποθετηθεί εκεί μετά την ανεξαρτησία της Εσθονίας το 1991, αφαιρέθηκε οριστικά το 2022 και μεταφέρθηκε στο Μουσείο Εθνικής Ιστορίας. Παρ’ όλα αυτά, η αμοιβαία καχυποψία μεταξύ Εσθονών και ρωσόφωνων κατοίκων δεν έχει εκλείψει.
Η απόφαση για πλήρη κατάργηση της ρωσικής γλώσσας στην εκπαίδευση εγκρίθηκε μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και εντάσσεται σε μια ευρύτερη πολιτική απεξάρτησης από τη ρωσική επιρροή. Από το 2030, όλα τα μαθήματα στα δημόσια σχολεία θα γίνονται αποκλειστικά στα εσθονικά, με την κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι έτσι θα αυξηθούν οι ευκαιρίες εκπαίδευσης και επαγγελματικής αποκατάστασης των ρωσόφωνων μαθητών.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η πλειονότητα των Εσθονών υποστηρίζει την αλλαγή, ενώ θετικά τοποθετείται και ένα μέρος της ρωσόφωνης κοινότητας, κυρίως λόγω της πρόσβασης σε ανώτερη εκπαίδευση. Ωστόσο, δεν λείπουν και οι φωνές που ζητούν τη διατήρηση ενός δίγλωσσου συστήματος, επισημαίνοντας πως η μητρική γλώσσα είναι στοιχείο ταυτότητας και πολιτισμικής συνέχειας.
Παράλληλα, το μέτρο στοχεύει να περιορίσει την επιρροή των ρωσικών μέσων ενημέρωσης στους ρωσόφωνους κατοίκους, καθώς πολλοί εξακολουθούν να ενημερώνονται κυρίως από ρωσικά κανάλια. Αν και η εσθονική δημόσια ραδιοτηλεόραση διαθέτει ρωσόφωνο πρόγραμμα, η κάλυψη θεωρείται ανεπαρκής.
Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η Λετονία, όπου από το 2024 η διδασκαλία στα σχολεία πραγματοποιείται πλέον αποκλειστικά στα λετονικά. Η εξέλιξη αυτή, όπως επισημαίνουν αναλυτές, αποτελεί άμεση συνέπεια της πολιτικής του Βλαντίμιρ Πούτιν, η οποία έχει ωθήσει τις χώρες της Βαλτικής σε ακόμη μεγαλύτερη απομάκρυνση από τη ρωσική σφαίρα επιρροής.