Η νέα τουρκική Navtex για το «Πίρι Ρέις» και η απάντηση της Αθήνας με αντι-Navtex επαναφέρουν στο προσκήνιο τα κρίσιμα ερωτήματα για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων στο Αιγαίο. Το περιστατικό δεν αποτελεί μόνο μια ακόμη διπλωματική αντιπαράθεση, αλλά συνδέεται με το συνολικό πλαίσιο ισορροπίας δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η ελληνική πλευρά βλέπει πίσω από τις τουρκικές κινήσεις μια στρατηγική δημιουργίας τετελεσμένων, με συνεχείς έρευνες και ανακοινώσεις που επιδιώκουν να αμφισβητήσουν κυριαρχικά δικαιώματα και να μεταφέρουν την εικόνα μιας «γκρίζας ζώνης» στο Αιγαίο. Η απάντηση με αντι-Navtex δεν είναι μόνο τυπική, αλλά αποτελεί και μήνυμα προς τη διεθνή κοινότητα ότι η Ελλάδα δεν αφήνει αναπάντητες τέτοιες ενέργειες.
Στο τραπέζι βρίσκονται πλέον τρία σενάρια:
- Συνέχιση της αντιπαράθεσης με ελεγχόμενη ένταση, όπου οι δύο πλευρές θα ανταλλάσσουν Navtex και ανακοινώσεις χωρίς να υπάρξει ουσιαστική αποκλιμάκωση.
- Επανέναρξη διαλόγου για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, πιθανώς με ευρωπαϊκή ή αμερικανική διαμεσολάβηση, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος θερμού επεισοδίου.
- Κλιμάκωση, σε περίπτωση που το «Πίρι Ρέις» ή άλλο τουρκικό σκάφος κινηθεί σε περιοχές ελληνικής υφαλοκρηπίδας, γεγονός που θα οδηγήσει σε στρατιωτική κινητοποίηση όπως συνέβη το 2020 με το «Oruc Reis».
Η διεθνής συγκυρία ενισχύει την κρισιμότητα της κατάστασης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη στο τραπέζι νέα δέσμη κυρώσεων κατά της Ρωσίας και δύσκολα θα θελήσει ένα δεύτερο μέτωπο έντασης στο Αιγαίο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και πιέζουν για σταθερότητα, διατηρούν στρατηγικούς δεσμούς και με την Αθήνα και με την Άγκυρα, γεγονός που περιπλέκει την εξίσωση.
Για την Τουρκία, η Navtex λειτουργεί ως εργαλείο εσωτερικής και διεθνούς πολιτικής, ενισχύοντας το αφήγημα περί «προστασίας εθνικών δικαιωμάτων». Για την Ελλάδα, κάθε τέτοια κίνηση αποτελεί υπενθύμιση της ανάγκης διαρκούς επαγρύπνησης και ενίσχυσης των διπλωματικών και αμυντικών της συμμαχιών.
Το ερώτημα είναι αν οι δύο πλευρές θα επιλέξουν να μετατρέψουν το Αιγαίο σε μόνιμο πεδίο αντιπαράθεσης ή αν, υπό την πίεση της διεθνούς κοινότητας, θα επιστρέψουν σε μια διαδικασία πολιτικού διαλόγου. Μέχρι τότε, το παιχνίδι των Navtex και αντι-Navtex θα παραμένει βασικό στοιχείο της καθημερινής γεωπολιτικής εξίσωσης στο Αιγαίο.