Επικαιρότητα |

16.07.25 11:05

Διάλογος για ΑΟΖ και αμφισβήτηση παράνομου τουρκο-λιβυκού μνημονίου

Ως κράτη με αντικείμενες ακτές, Ελλάδα και Λιβύη συμφώνησαν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για κοινή ΑΟΖ.

An alt text
Newsroom

Ο Έλληνας ΥΠΕΞ τόνισε στην πολιτική ηγεσία της Τρίπολης ότι ο διάλογος αποτελεί τη μοναδική οδό επίλυσης, μετά τη ρηματική διακοίνωση της λιβυκής κυβέρνησης στον ΟΗΕ που αμφισβητεί τη μέση γραμμή βάσει του μη έγκυρου τουρκο-λιβυκού μνημονίου.

Κατά τις διμερείς συνομιλίες του με τον Πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης, Μοχάνεντ Μένφι, και τον Πρωθυπουργό Εθνικής Ενότητας, Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπειμπά, ο υπουργός υπογράμμισε την πρόθεση Ελλάδας και Λιβύης, ως γειτονικών κρατών με αντικείμενες ακτές, να ξεκινήσουν στο κοντινό μέλλον διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στα πλαίσια του Δικαίου της Θάλασσας.

Το μνημόνιο Άγκυρας–Τρίπολης παραμένει «ο ελέφαντας στο δωμάτιο» των ελληνοτουρκικών σχέσεων, καθώς η Αθήνα το θεωρεί προϊόν μη αδειοδοτημένης εξουσίας και αντίθετο στο Διεθνές Δίκαιο, αφού Τουρκία και Λιβύη δεν διαθέτουν αντικείμενες ακτές για να χαράξουν θαλάσσιες ζώνες. Το 2019 αγνόησε τα ελληνικά νησιά Κρήτη, Κάσο, Κάρπαθο, Καστελλόριζο και Ρόδο.

Και η ΕΕ είχε επισημάνει ότι η συμφωνία «παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών» χωρίς νομική ισχύ γι’ αυτά, ενώ η Αίγυπτος την είχε κηρύξει παράνομη. Το λιβυκό κοινοβούλιο δεν την επικύρωσε· μάλιστα το 2021 το Εφετείο Al‑Bayda ακύρωσε τις αποφάσεις του «Προεδρικού Συμβουλίου» για θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία και τη στρατιωτική συνεργασία.

Πριν από την παράδοση της ρηματικής διακοίνωσης στον ΟΗΕ, το ταξίδι του Έλληνα ΥΠΕΞ στη Λιβύη ήταν σε πρόγραμμα· ωστόσο, κρίθηκε αναγκαίο να μεταφέρει αυτοπροσώπως το ελληνικό μήνυμα, διατηρώντας ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας. Η Αθήνα απορρίπτει κάθε ενέργεια βασισμένη σε άκυρες συμφωνίες έξω από τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και αναμένει επίσημη απάντηση στον ΟΗΕ, που θα αποδομεί τη λιβυκή διακοίνωση.

Στο Παράρτημα II του μνημονίου ορίζονται 18 σημεία βάσης στις τουρκικές και άλλα 18 στις λιβυκές ακτές, με τα οποία χαράσσεται μέση γραμμή ίσης απόστασης. Εάν αυτή η γραμμή τραβηχτεί, διασχίζει την Κρήτη, αποτυπώνοντας τις προθέσεις της Τουρκίας για μελλοντική επέκταση της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Το 2020 το μνημόνιο πρωτοκολλήθηκε στον ΟΗΕ, δέκα μήνες μετά την κατάθεσή του, βάσει του άρθρου 102 του Καταστατικού Χάρτη, πράξη άνευ ουσιαστικού ελέγχου (ο ΟΗΕ δεν μπορεί να απορρίψει ένα τέτοιο έγγραφο). Η ενέργεια αυτή επέτρεψε στην Τουρκία να επικαλείται διεθνή αναγνώριση, παρά την αντίθετη θέση της Ελλάδας ότι πρόκειται για τυπική καταχώριση χωρίς νομική υπόσταση.

Παράλληλα, η Άγκυρα άνοιξε δίαυλο με τον στρατάρχη Χαφτάρ στην Ανατολική Λιβύη, εγκαινιάζοντας το τουρκικό προξενείο στη Βεγγάζη τον Νοέμβριο του 2024. Πρόσφατα η Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης συγκρότησε τεχνική επιτροπή για να επανεξετάσει τις θαλάσσιες ζώνες και την αξιοποίηση φυσικών πόρων  ζήτημα που έθεσε στον Χαφτάρ και ο υπουργός Γιώργος Γεραπετρίτης.